1. Agro-Climatic Requirements & Soil Preparation

• Climate: Thrives in warm, humid conditions (24–27°C daytime, 18–22°C nighttime). Frost-sensitive, with optimal growth in summer and monsoon seasons.

• Soil: Prefers well-drained sandy loam (pH 6.0–6.7), tolerant to alkaline soils up to pH 8.0.

• Preparation:

  • Plow to fine tilth, incorporate 15–25 tonnes/ha FYM.

  • Form raised beds/pits (60 cm diameter, 30–45 cm depth) for pandal systems.

2. Seed Sowing

• Season:

  • Plains: Feb–Mar (summer), Jun–Jul (monsoon).

  • Hills: Apr–May.

• Seed Rate: 3–4 kg/ha.

• Spacing:

  • Pandal: 3 × 3 m.

  • Ground: 2–2.5 m (row) × 45–60 cm (plant).

• Method:

  • Direct sow 2–3 seeds/pit (1–2 cm depth). Soak seeds in water or 600 ppm succinic acid for 12–24 hrs for faster germination.

3. Nutrient Management

• Basal Dose: Apply 50% N + full P + K (e.g., 40:40:50 kg/ha).

• Top Dressing:

  • 25% N at 30 days (vine growth).

  • 25% N at 50 days (fruiting).

• Organic Integration: Vermicompost (25%) + compost (25%) enhances soil health and yield.

4. Irrigation

• Frequency:

  • Post-sowing: Daily light irrigation for 4–5 days.

  • Flowering/fruiting: Alternate-day furrow/drip irrigation.

• Systems: Drip irrigation (1.5 m lateral spacing) conserves water. Avoid waterlogging.

5. Weed Management

• Pre-emergence: Metribuzin 490 g/ha.

• Post-emergence: Halosulfuron-methyl 67.5 g/ha (3–4 leaf stage of sedges).

• Manual: Two hand weedings at 20 and 35 DAS.

6. Integrated Pest Management (IPM)

• Fruit Fly:

  • Cue-lure traps (10/acre).

  • Bagging young fruits.

• Aphids/Whiteflies: Neem oil (5% NSKE) or imidacloprid 0.33 ml/L.

• Diseases:

  • Powdery mildew: Sulfur-based fungicides.

  • Blossom-end rot: Calcium-rich foliar sprays.

7. Harvesting & Post-Harvest

• Timing: 50–60 DAS, when fruits are tender (10–12 cm diameter).

• Yield: 25–45 tonnes/ha.

• Post-Harvest:

  • Store at 10–12°C with 85–90% humidity.

  • Sort fruits to remove damaged ones; use cling film to reduce weight loss.

1. कृषि-जलवायु आवश्यकताएँ और मिट्टी की तैयारी

• जलवायु: गर्म, आर्द्र परिस्थितियों (दिन में 24–27°C, रात में 18–22°C) में अच्छी तरह पनपता है। पाला-संवेदनशील, गर्मी और मानसून के मौसम में इष्टतम वृद्धि होती है।

• मिट्टी: अच्छी जल निकासी वाली रेतीली दोमट मिट्टी (pH 6.0–6.7) पसंद करता है, pH 8.0 तक क्षारीय मिट्टी को सहन कर सकता है।

• तैयारी:

  • बारीक जुताई करें, 15–25 टन/हेक्टेयर FYM (गोबर की खाद) मिलाएं।

  • पंडाल प्रणालियों के लिए उठी हुई क्यारियाँ/गड्ढे (60 सेमी व्यास, 30–45 सेमी गहराई) बनाएं।

2. बीज बुवाई

• मौसम:

  • मैदानी इलाके: फरवरी-मार्च (गर्मी), जून-जुलाई (मानसून)।

  • पहाड़ी इलाके: अप्रैल-मई।

• बीज दर: 3–4 किग्रा/हेक्टेयर।

• दूरी:

  • पंडाल: 3 × 3 मीटर।

  • ज़मीन पर: 2–2.5 मीटर (पंक्ति) × 45–60 सेमी (पौधा)।

• विधि:

  • सीधे 2-3 बीज प्रति गड्ढे (1-2 सेमी गहराई) बोएं। तेजी से अंकुरण के लिए बीजों को पानी या 600 ppm सक्सिनिक एसिड में 12-24 घंटे के लिए भिगोएँ।

3. पोषक तत्व प्रबंधन

• आधार खुराक: 50% N (नाइट्रोजन) + पूरा P (फास्फोरस) + K (पोटेशियम) डालें (उदाहरण: 40:40:50 किग्रा/हेक्टेयर)।

• टॉप ड्रेसिंग (ऊपर से देना):

  • 30 दिनों पर 25% N (बेल की वृद्धि के लिए)।

  • 50 दिनों पर 25% N (फलन के लिए)।

• जैविक एकीकरण: वर्मीकम्पोस्ट (25%) + कम्पोस्ट (25%) मिट्टी के स्वास्थ्य और उपज को बढ़ाते हैं।

4. सिंचाई

• आवृत्ति:

  • बुवाई के बाद: 4-5 दिनों तक प्रतिदिन हल्की सिंचाई।

  • फूल आने/फल लगने पर: एक दिन छोड़कर नाली/ड्रिप सिंचाई।

• प्रणालियाँ: ड्रिप सिंचाई (1.5 मीटर पार्श्व दूरी) पानी बचाती है। जलभराव से बचें।

5. खरपतवार प्रबंधन

• अंकुरण-पूर्व: मेट्रिब्यूज़िन 490 ग्राम/हेक्टेयर।

• अंकुरण-पश्चात: हेलोसलफ्यूरॉन-मिथाइल 67.5 ग्राम/हेक्टेयर (सेज घास के 3-4 पत्ती चरण में)।

• हाथ से निराई: 20 और 35 DAS (बुवाई के बाद दिन) पर दो बार हाथ से निराई करें।

6. एकीकृत कीट प्रबंधन (आईपीएम)

• फल मक्खी:

  • क्यू-ल्यूर ट्रैप (10/एकड़)।

  • छोटे फलों पर थैली लगाना।

• एफिड्स (माहू)/सफेद मक्खी: नीम का तेल (5% NSKE - नीम बीज गिरी अर्क) या इमिडाक्लोप्रिड 0.33 मिली/लीटर।

• रोग:

  • पाउडरी मिल्ड्यू (चूर्णिल आसिता): सल्फर-आधारित कवकनाशी।

  • ब्लॉसम-एंड रॉट (पुष्पाग्र सड़न): कैल्शियम युक्त पर्णीय छिड़काव।

7. कटाई और कटाई उपरांत

• समय: 50-60 DAS (बुवाई के बाद दिन), जब फल कोमल हों (10-12 सेमी व्यास)।

• उपज: 25-45 टन/हेक्टेयर।

• कटाई उपरांत:

  • 10–12°C तापमान और 85–90% आर्द्रता पर स्टोर करें।

  • क्षतिग्रस्त फलों को हटाने के लिए छंटाई करें; वजन घटाने को कम करने के लिए क्लिंग फिल्म का उपयोग करें।

1. કૃષિ-આબોહવાકીય જરૂરિયાતો અને જમીનની તૈયારી

• આબોહવા: ગરમ, ભેજવાળી પરિસ્થિતિમાં (દિવસનું તાપમાન 24–27°C, રાત્રિનું તાપમાન 18–22°C) સારી વૃદ્ધિ પામે છે. હિમ પ્રત્યે સંવેદનશીલ, ઉનાળા અને ચોમાસાની ઋતુમાં શ્રેષ્ઠ વૃદ્ધિ થાય છે.

• જમીન: સારી નિતાર શક્તિવાળી રેતાળ ગોરાડુ જમીન (pH 6.0–6.7) પસંદ કરે છે, pH 8.0 સુધીની ક્ષારયુક્ત જમીન સામે સહનશીલ છે.

• તૈયારી:

  • ઝીણી ખેડ કરવી, 15–25 ટન/હેક્ટર છાણિયું ખાતર (FYM) ભેળવવું.

  • માંડવા (પંડાલ) પદ્ધતિ માટે ઉભા ચાસ/ખાડા (60 સેમી વ્યાસ, 30–45 સેમી ઊંડાઈ) બનાવવા.

2. બીજ વાવણી

• ઋતુ/મોસમ:

  • મેદાની વિસ્તારો: ફેબ્રુઆરી–માર્ચ (ઉનાળુ), જૂન–જુલાઈ (ચોમાસુ).

  • પહાડી વિસ્તારો: એપ્રિલ–મે.

• બીજનો દર: 3–4 કિગ્રા/હેક્ટર.

• અંતર:

  • માંડવા (પંડાલ): 3 × 3 મીટર.

  • જમીન પર: 2–2.5 મીટર (હાર) × 45–60 સેમી (છોડ).

• પદ્ધતિ:

  • ખાડા દીઠ સીધા 2–3 બીજ વાવવા (1–2 સેમી ઊંડાઈએ). ઝડપી અંકુરણ માટે બીજને 12-24 કલાક પાણીમાં અથવા 600 ppm સક્સીનિક એસિડમાં પલાળી રાખવા.

3. પોષક તત્વોનું વ્યવસ્થાપન

• પાયાનો ડોઝ: 50% નાઇટ્રોજન (N) + સંપૂર્ણ ફોસ્ફરસ (P) + પોટાશ (K) આપવું (દા.ત., 40:40:50 કિગ્રા/હેક્ટર).

• પૂર્તિ ખાતર:

  • 30 દિવસે 25% N (વેલાના વિકાસ માટે).

  • 50 દિવસે 25% N (ફળ બેસવા માટે).

• સેન્દ્રિય એકીકરણ: વર્મીકમ્પોસ્ટ (25%) + કમ્પોસ્ટ (25%) જમીનની તંદુરસ્તી અને ઉપજ વધારે છે.

4. સિંચાઈ/પિયત

• આવર્તન:

  • વાવણી પછી: 4-5 દિવસ માટે દરરોજ હળવું પિયત.

  • ફૂલ અને ફળ બેસવાના સમયે: એકાંતરે દિવસે નીક/ટપક સિંચાઈ.

• પદ્ધતિઓ: ટપક સિંચાઈ (1.5 મીટર લેટરલ અંતર) પાણી બચાવે છે. પાણી ભરાઈ રહેવાનું ટાળવું.

5. નિંદામણ વ્યવસ્થાપન

• ઉગતા પહેલા: મેટ્રિબ્યુઝિન 490 ગ્રામ/હેક્ટર.

• ઉગ્યા પછી: હેલોસલ્ફ્યુરોન-મિથાઈલ 67.5 ગ્રામ/હેક્ટર (ચીઢા/મોથ ના નિંદામણ ના 3-4 પાંદડાની અવસ્થાએ).

• હાથ નિંદામણ: 20 અને 35 DAS (વાવણી પછીના દિવસો) પર બે વાર હાથ વડે નિંદામણ કરવું.

6. સંકલિત જીવાત વ્યવસ્થાપન (IPM)

• ફળ માખી:

  • ક્યુ-લુર ટ્રેપ (10/એકર).

  • નાના ફળોને કોથળી ચઢાવવી.

• મોલો/સફેદ માખી: લીમડાનું તેલ (5% NSKE - લીંબોળીના મીંજનો અર્ક) અથવા ઇમિડાક્લોપ્રિડ 0.33 મિલી/લિટર.

• રોગો:

  • છારો/ભૂકી છારો: સલ્ફર આધારિત ફૂગનાશકો.

  • ફળનો નીચેનો છેડો સડવો (બ્લોસમ-એન્ડ રોટ): કેલ્શિયમ યુક્ત પર્ણ છંટકાવ.

7. કાપણી અને કાપણી પછીની માવજત

• સમય: 50–60 DAS (વાવણી પછીના દિવસો), જ્યારે ફળો કુમળા હોય (10–12 સેમી વ્યાસ).

• ઉપજ: 25–45 ટન/હેક્ટર.

• કાપણી પછી:

  • 10–12°C તાપમાને 85–90% ભેજ સાથે સંગ્રહ કરવો.

  • નુકસાન પામેલા ફળોને અલગ કરવા; વજન ઘટાડવા માટે ક્લિંગ ફિલ્મનો ઉપયોગ કરવો.